به گزارش اختصاصی نفت آرا،در گسترهی جنوب ایران، آنجا که خورشید بر پهنهی خلیج میتابد و باد بوی نفت و نمک را در هم میآمیزد، بندر ماهشهر خفته است. شهری که رگهایش با لولههای فولادی پر شده، و قلبش با تپش پتروشیمیها زنده نگه داشته میشود.اما در پس این تپش پیوسته و بیوقفه، فاجعهای خاموش و خزنده سالهاست که جان میگیرد.فاجعهای بیدود، بیفریاد،اما زهرآگین.
زهری که آهسته، بیآنکه دیده شود، در دل آب رخنه میکند، به جان ماهیها مینشیند، و بیخبر به سفرهی مردم راه مییابد.و چه غمانگیز است آنجا که کودکی با لبخند، لقمهای از دریا میبرد بیآنکه بداند سهمش، شاید جیوه باشد،نه زندگی.
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر ماهشهر به عنوان یکی از قطبهای صنعتی ایران، نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد. اما در سایه این توسعه صنعتی، چالشی بزرگ پدید آمده که مستقیماً بر سلامت مردم و محیط زیست تأثیر میگذارد، آلودگی منابع آبی با فلزات سنگین، بهویژه جیوه. وضعیت آلودگی منابع آبی
پسابهای صنعتی تخلیهشده از مجتمعهای پتروشیمی، حاوی مقادیر بالایی از فلزات سنگین از جمله جیوه هستند. این مواد بدون تصفیه مناسب به خوریات ماهشهر وارد میشوند. جیوه وارد زنجیره غذایی شده و از طریق پلانکتونها به ماهیان منتقل میشود. نتایج تحقیقات میدانی دانشگاهی و مقالات منتشرشده در نشریات معتبر علمی نشان میدهند که غلظت جیوه در برخی گونههای ماهی، از جمله ماهی پنجزاری، بالاتر از حد مجاز تعیینشده توسط سازمان بهداشت جهانی (۰٫۵ میکروگرم بر گرم) است. ابعاد انسانی و بهداشتی
مصرف مداوم ماهیهای آلوده میتواند منجر به تجمع جیوه در بدن انسان شود؛ مادهای که بهویژه برای سیستم عصبی مضر است. زنان باردار، کودکان و سالمندان از گروههای پرخطر محسوب میشوند. مسمومیت با جیوه میتواند باعث آسیب به مغز، کلیهها، سیستم گوارشی و حتی بروز اختلالات رفتاری شود. ابعاد زیستمحیطی
جیوه، برخلاف برخی آلایندهها، در طبیعت تجزیهپذیر نیست و برای مدت طولانی در رسوبات و آب باقی میماند. تجمع آن در ماهیان شکارچی در رأس زنجیره غذایی دریایی، مانند شوریده، سنگسر و هامور، خطرناکتر است. این مسئله موجب تخریب تدریجی تنوع زیستی در آبهای خلیج فارس و تغییرات در ساختار جمعیتی گونهها شده است. ابعاد اقتصادی و اجتماعی
صنعت صید ماهی یکی از منابع درآمدی مهم برای بومیان ماهشهر است. با افزایش آلودگی و کاهش اعتماد مردم به سلامت ماهیها، بازار ماهی دچار رکود شده و معیشت ماهیگیران آسیب دیده است. از سوی دیگر، برند منطقهای محصولات دریایی نیز خدشهدار شده که این امر بر صادرات و اعتبار ملی تأثیرگذار است. پیشنهادات راهبردی
یکم:پایش مستمر و مستقل آلودگی فلزات سنگین در آب و ماهیها
دوم:الزام صنایع پتروشیمی به ارتقاء سیستمهای تصفیه فاضلاب
سوم:آگاهسازی عمومی از طریق رسانههای محلی و ملی درباره خطرات جیوه
چهارم:ممنوعیت یا محدودیت صید گونههای خاص از خوریات آلوده تا پاکسازی نسبی محیط
پنجم: ایجاد سامانه شفاف رصد وضعیت سلامت منابع آبی در جنوب کشور جمعبندی
مسئله آلودگی جیوه در ماهیهای ماهشهر، فراتر از یک بحران زیستمحیطی است؛ این یک تهدید مستقیم برای سلامت مردم و آینده اکولوژیکی منطقه است. لازم است نهادهای نظارتی، رسانهها و جامعه مدنی با جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند تا توسعه صنعتی با ملاحظات انسانی و محیط زیستی همراه شود.