تبدیل دولت تنظیم گر به مداخله گر

به گزارش خبرنگار نفت آرا فرشاد فاطمی استاد دانشگاه صنعتی شریف در مقام یکی سخنرانان نهمین کنفرانس و نمایشگاه صنعت کامپاند و مستربچ  به بررسی نقش دولت در اقتصاد ایران  پرداخت. وی با ارائه نمودارهایی از نرخ تورم و رشد تولید ناخالص داخلی کشور در سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۸، به تحلیل روند اقتصادی کشور پرداخته و به این نتیجه رسید که مداخله دولت در اقتصاد ایران، به ویژه در دهه‌های اخیر،  تاثیرات منفی بر عملکرد اقتصادی داشته است.
این اقتصاددان نشان داد که مداخله دولت در اقتصاد، به ویژه پس از انقلاب، به دلیل اتکا به درآمدهای نفتی، موجب تضعیف نقش بخش خصوصی و ایجاد فضای غیررقابتی شده است.
 او با بیان اینکه دو شاخص تورم و رشد نشان دهنده   کیفیت سیاست گذاری ها است، گفت: نرخ تورم ایران بعد از یک دهه نرخ تک رقمی در دهه ۴۰  در سال ۵۲ و ۵۳ به دلیل  جنگ عراق و اسرائیل  و افزایش  درآمدهای نفتی کشور که به تبع آن  قاعده سیاست گذاری اقتصاد   تغییر کرد  با  کمی تاخیر در سال ۵۶ شروع به افزایش کرد. وی با اشاره به شروع تورم مزمن از این سال، گفت:  نکته‌ای این است که این تورم های بالا تا دهه ۸۰ میلادی در همه دنیا مرسوم بوده است،  اما پس از آن دنیا یاد میگیرد که چگونه  تورم را کنترل کرد بدون اینکه دولت در گذران موضوعات روزمره اش به مشکل برخورد کند.  به بیان دیگر آنها  یم سیاست بودجه ای را از سیاست پولی جدا کردند. این اتفاقی است که در ایران رخ نداد و  ما یک تورم مزمن 2 رقمی داشتیم.بنابراین  تکنولوژی تورم در سیاست گذاری پولی ما دیده نمیشود.
فاطمی در ادامه عنوان کرد: آمارهای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور‌ در یک بازه ۶۰ ساله (  از سال ۳۸  تا ۹۸ )  نشان میدهد  حدود ۷ تا ۱۰ سال اول  نرخ رشد بزرگ دو رقمی داشتیم ولی در سال ۵۴ افت شدیدی نشان میدهد. به بیان دیگر بعد از آن اتفاقات افزایش شدید درآمدهای نفت دوباره همان شکستی را که ما در تورم مشاهده کردیم دوباره در حوزه رشد تجربه میکنیم. بنابراین  چیزی در دولت ما یا ساختار سیاست گذاری اقتصادی آن سال تغییر کرد.
فاطمی گفت:  اتفاقی که در آن سالها افتاده این است که جیب دولت  پر پول شد و با پول نفت تصمیم گرفت آن فرایند  مبتنی بر کارآفرینان بخش خصوصی که در دهه ۴۰ شکل گرفته بود، خود بر عهده بگیرد.
این اقتصاددان افزود: نکته این است که  نقشه عوض شد و نقش دولت ما تبدیل به یک  دولت مداخله‌گر شد که به واسطه حجم زیاد منابع نفت  بعضاً  میتوانست آرزوهایش را محقق کند یعنی می‌تونست مداخلاتش را انجام دهد.
وی گفت: اصلی که بخش خصوصی را سالم نگه می‌دارد ایجاد یک فضای رقابتی است، موضوعی که دهه ها  در اقتصاد ما وجود نداشته است. ما دهه ها   تلاش کردیم بدون رقابت اقتصاد  را بزرگ کنیم، جاهایی انحصار ایجاد کردیم و جاهایی هم که در مقابل رقابت خارجی  با شعار جانشینی واردات به جای توسعه صادرات تلاش کردیم  خود تولید کنیم و واردات نداشته باشیم.  یعنی ما فضای انحصار را به بنگاه‌ها یاد دادیم
فاطمی با بیان اینکه  توسعه رقابت دو ستون اصلی سیاستگذاری و تنظیم گربچی دارد، گفت: سیاست گذاری رقابت مجموعه ای از سیاست ها و قوانین با هدف ایجاد بازار رقابتی است. تنظیم گری هم به دنبال راهکارهایی برای کاهش انحصار است.
 بر همین اساس به باور فرشاد فاطمی خصوصی‌سازی تنها راه حل نیست و  عدم توجه به ایجاد فضای رقابتی برای بخش خصوصی در کنار خصوصی‌سازی، عاملی در عدم کارایی بخش خصوصی بوده است.
 وی نبود ایتن وضای رقابتی را حاصل ایجاد دولت مداخله گر به جای تنطیم گر معرفی کرد و گفت: در ایران، استقلال نهادهای تنظیم‌کننده کافی نبوده و باعث بروز تعارض منافع شده است.