چرا عربستان تولید نفت را کاهش داده است؟

وی وعده داد عربستان سعودی که بزرگترین عضو اوپک و بزرگترین صادرکننده نفت جهان است، دیگر سواستفاده دیگران را تحمل نکرده و بار متعادل کردن بازار نفت را به تنهایی به دوش نمی گیرد.

بنابراین هنگامی که در نشست سه شنبه گذشته کاهش یکجانبه تولید به میزان یک میلیون بشکه در روز توسط عربستان سعودی را اعلام کرد، باعث تعجب همه شد.

این تصمیم در حالی گرفته شد که روسیه – متحد نفتی چهار ساله سعودیها- خواستار افزایش تولید بود و افزایش سهمیه تولید این کشور تصویب شد.

شاهزاده عبدالعزیز پس از نشست وزیران اوپک پلاس که پس از دو روز مذاکره نهایی شد، این خبر را اعلام و بازار نفت را غافلگیر کرد. وی گفت: این هدیه حسن نیت به سایر اعضا و کل صنعت نفت است.

کاهش فوق العاده تولید عربستان سعودی در ماههای فوریه و مارس اجرا خواهد شد.

قیمتهای نفت واکنش مثبتی نشان دادند و در پایان هفته به بالاترین اوج ۱۱ ماه اخیر صعود کردند. شاهزاده عبدالعزیز گفت: امید می رود که درآمد بیشتر، کشورهای تولیدکننده را به پایبندی به سهمیه تولیدشان ترغیب کرده و حتی کاهش تولید جبرانی که به دلیل مازاد تولید در ماههای گذشته قرار بود اجرا کنند را عملی سازند.

اقدام عربستان سعودی به دوستان و همکاران برای ادامه پایبندی بی سابقه ۱۰۰ درصدی کمک و حمایت خواهد کرد و به کشورهایی که هنوز مازاد تولید را باید در ماههای ژانویه، فوریه، مارس و آوریل جبران کنند، کمک می کند.

صرفنظر از این برخورد تشویق کننده در اوپک پلاس، تحلیلگران به دنبال پی بردن به نیات واقعی عربستان سعودی هستند که آیا قصد دارد قیمتها را در کوتاه مدت تقویت کند یا این کشور نگرانیهای جدی درباره وضعیت آتی تقاضای جهانی برای نفت دارد به خصوص که شیوع ویروس کرونا دوباره جهش پیدا کرده است.

عربستان سعودی بودجه خود را به دلیل کاهش درآمدهای نفتی کاهش داده و برنامه های تنوع سازی اقتصادی این کشور هم هنوز پیشرفت چندانی نکرده است.

در این بین، مصرف نفت همچنان از همه گیری کووید ۱۹ متاثر مانده است. آمریکا که بزرگترین مصرف کننده نفت در جهان است، در هفته منتهی به اول ژانویه هیچ واردات نفتی از عربستان سعودی داشت که از زمان آغاز انتشار آمار هفتگی توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۰ بی سابقه بوده و ممکن است نشانه نگران کننده ای برای عربستان سعودی باشد که یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت به آمریکا به شمار می رود.

کنترل اعضای اوپک

شاهزاده عبدالعزیز اظهار کرده که این اقدام با فرض بدتر شدن شیوع پاندمی و تاثیر منفی آن بر بازار نفت در ماههای آینده پیشگیرانه بوده و وی درباره وضعیت فعلی تقاضا نگران نیست.

اما این اقدام ممکن است نتیجه عکس داشته باشد و به عنوان تشویقی برای تقلب در سهمیه تولید دیده شود.

طبق بررسی تحلیلگران اوپک پلاس، پنج عضو اوپک و شش کشور غیرعضو اوپک از ماه مه تا نوامبر مجموعا ۲.۴۶۱ میلیون بشکه در روز فراتر از سهمیه تعیین شده نفت تولید کرده اند که شاخصترین آنها روسیه با مازاد تولید ۶۰۴ هزار بشکه در روز بوده است. و اکنون روسیه اجازه دارد سهمیه تولیدش را در فوریه ۶۵ هزار بشکه در روز و در مارس ۶۵ هزار بشکه در روز دیگر افزایش دهد.

قزاقستان تنها کشور دیگر عضو اوپک پلاس است که اجازه یافته تولیدش را در ماههای فوریه و مارس ۱۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. این کشور هم ۲۱۳ هزار بشکه در روز بالاتر از سهمیه اش نفت تولید کرده است.

سایر اعضای اوپک پلاس که بسیاری از آنها خواستار تسهیل محدودیت عرضه بودند، خاموش شده و مستلزم حفظ سطح تولید ژانویه شدند.

شاهزاده عبدالعزیز با وجود لحن شدیدی که علیه متخلفان داشته، از تخلفات روسیه چشم پوشی کرده است. شاید برخورد مذکور این واقعیت را منعکس می کند که اتحاد اوپک پلاس بدون مشارکت روسیه که یکی از سه تولیدکننده بزرگ جهان است، اهمیت کمتری پیدا می کرد.

به گفته استفن برنوک، تحلیلگر شرکت پی وی ام آسوشیتس، تصمیم ریاض برای چشم پوشی از سهم بازارش، تسلیم در برابر خواسته روسیه برای افزایش تولید را نشان می دهد.

اولویتهای مختلف

روسیه به نوبه خود نمی تواند در برابر اراده عربستان سعودی بایستد. شاهزاده عبدالعزیز در دیدار ۱۹ دسامبر با الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه در ریاض، برنامه خود برای کاهش تولید بیشتر را برملا کرد اما این تصمیم را از سایر اعضای اوپک پنهان نگه داشت.

نواک از شاهزاده سعودی خواست در این تصمیم تجدیدنظر کند و استدلال کرد که افزایش قیمت تنها رقیبان شیل آمریکا را برای بازگشت به بازار تشویق می کند اما عبدالعزیز به خبرنگاران گفت: این یک تصمیم سیاسی و حاکمیتی بوده است.
این کاهش از قیمتها در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۱ که از نظر فصلی کم تقاضاست، حمایت خواهد کرد.

علاوه بر تخطی اعضای اوپک پلاس از سهمیه تولیدشان، نفت بیشتری از سوی لیبی در راه بازار است و ایران هم منتظر تسهیل تحریمهای آمریکا پس از روی کار آمدن جو بایدن در ۲۰ ژانویه برای افزایش صادرات است.

اعضای اوپک پلاس در چهارم مارس برای تصمیم گیری درباره سهمیه تولید آوریل دیدار خواهند کرد. هفته های آینده مشخص خواهد کرد آیا رویکرد جدید عربستان سعودی آن طور که این کشور امیدوار بوده است، سود بیشتر و همبستگی اعضای اوپک پلاس را به دنبال داشته است یا خیر.