به گزارش اختصاصی نفت آرا، ۲۲ مارس، روز جهانی آب، فرصتی برای بازنگری در مدیریت منابع آبی و بررسی چالش‌هایی است که کشورهایی با اقلیم خشک، از جمله ایران، با آن مواجه‌اند. ایران سال‌هاست که درگیر بحران کم‌آبی است و این معضل نه‌تنها زندگی شهروندان، بلکه توسعه اقتصادی و صنعتی کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است. در شرایطی که آب به یکی از مهم‌ترین عوامل تولید در بخش صنعت تبدیل شده، آینده صنایع ایران به‌طور مستقیم به مدیریت پایدار منابع آبی وابسته است.
وضعیت منابع آبی ایران؛ زنگ خطر برای صنایع
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور مصرف شده و بحران کم‌آبی از مرحله هشدار عبور کرده است. کاهش بارش‌ها، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، سوءمدیریت منابع آبی و تغییرات اقلیمی از عوامل اصلی تشدید این بحران به شمار می‌روند. این وضعیت باعث شده است که بسیاری از صنایع وابسته به آب، ازجمله صنایع فولاد، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و حتی صنایع غذایی، با چالش‌های جدی مواجه شوند.
طبق آمارها، برخی از مهم‌ترین مناطق صنعتی کشور، مانند استان‌های اصفهان، کرمان، یزد و خراسان، در وضعیت تنش آبی شدید قرار دارند. به‌عنوان مثال، زاینده‌رود، که تأمین‌کننده اصلی آب بسیاری از صنایع مرکزی کشور بود، عملاً خشک شده و تأمین آب برای نیروگاه‌های برق‌آبی، صنایع فولاد و کشاورزی را با مشکل روبه‌رو کرده است.
راهکارهای صنایع برای مقابله با بحران آب
با توجه به اینکه ادامه روند فعلی می‌تواند موجب تعطیلی برخی صنایع و کاهش تولید ملی شود، شرکت‌ها و سیاست‌گذاران ناگزیر به اتخاذ تدابیری برای مدیریت بهتر مصرف آب هستند. برخی از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:
۱. استفاده از پساب صنعتی و تصفیه آب
بسیاری از صنایع بزرگ دنیا به سمت استفاده از پساب تصفیه‌شده برای کاهش مصرف آب شرب حرکت کرده‌اند. در ایران نیز برخی از مجتمع‌های صنعتی، مانند فولاد مبارکه، پروژه‌هایی برای بازچرخانی آب و استفاده از پساب شهری اجرا کرده‌اند که می‌تواند الگویی برای سایر صنایع باشد.
2. انتقال آب از دریا به مناطق صنعتی
پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به استان‌های خشک مرکزی یکی از راهکارهایی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این پروژه‌ها، گرچه هزینه‌بر هستند، اما می‌توانند در بلندمدت مشکل کم‌آبی صنایع را برطرف کنند.
۳. بهینه‌سازی مصرف آب در فرآیندهای صنعتی
یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها، کاهش اتلاف آب در خطوط تولید است. صنایع باید از فناوری‌های جدید، مانند سیستم‌های خنک‌کننده خشک و روش‌های نوین تصفیه آب، استفاده کنند تا میزان مصرف خود را به حداقل برسانند.
۴. اصلاح سیاست‌های حمایتی و تعرفه‌گذاری آب
قیمت پایین آب صنعتی باعث شده که برخی واحدهای تولیدی الگوی مصرف بهینه‌ای نداشته باشند. اصلاح تعرفه‌های آب و تشویق شرکت‌ها به استفاده از فناوری‌های کم‌آب‌بر می‌تواند مصرف آب را مدیریت کند.
نتیجه‌گیری
بحران آب در ایران، یک تهدید استراتژیک برای توسعه اقتصادی و صنعتی کشور به شمار می‌رود. درحالی‌که صنایع کشور به‌شدت به آب وابسته هستند، ادامه روند فعلی می‌تواند منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری گسترده شود. راهکارهای نوین مدیریت منابع آبی، از جمله بازچرخانی آب، تصفیه پساب و بهینه‌سازی مصرف، می‌توانند به کاهش این بحران کمک کنند. در روز جهانی آب، ضروری است که سیاست‌گذاران، مدیران صنایع و شهروندان به این موضوع به‌عنوان یک اولویت ملی نگاه کرده و برای حفظ منابع آبی کشور گام‌های عملی بردارند
وضعیت منابع آبی ایران؛ زنگ خطر برای صنایع
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور مصرف شده و بحران کم‌آبی از مرحله هشدار عبور کرده است. کاهش بارش‌ها، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، سوءمدیریت منابع آبی و تغییرات اقلیمی از عوامل اصلی تشدید این بحران به شمار می‌روند. این وضعیت باعث شده است که بسیاری از صنایع وابسته به آب، ازجمله صنایع فولاد، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و حتی صنایع غذایی، با چالش‌های جدی مواجه شوند.
طبق آمارها، برخی از مهم‌ترین مناطق صنعتی کشور، مانند استان‌های اصفهان، کرمان، یزد و خراسان، در وضعیت تنش آبی شدید قرار دارند. به‌عنوان مثال، زاینده‌رود، که تأمین‌کننده اصلی آب بسیاری از صنایع مرکزی کشور بود، عملاً خشک شده و تأمین آب برای نیروگاه‌های برق‌آبی، صنایع فولاد و کشاورزی را با مشکل روبه‌رو کرده است.
راهکارهای صنایع برای مقابله با بحران آب
با توجه به اینکه ادامه روند فعلی می‌تواند موجب تعطیلی برخی صنایع و کاهش تولید ملی شود، شرکت‌ها و سیاست‌گذاران ناگزیر به اتخاذ تدابیری برای مدیریت بهتر مصرف آب هستند. برخی از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:
۱. استفاده از پساب صنعتی و تصفیه آب
بسیاری از صنایع بزرگ دنیا به سمت استفاده از پساب تصفیه‌شده برای کاهش مصرف آب شرب حرکت کرده‌اند. در ایران نیز برخی از مجتمع‌های صنعتی، مانند فولاد مبارکه، پروژه‌هایی برای بازچرخانی آب و استفاده از پساب شهری اجرا کرده‌اند که می‌تواند الگویی برای سایر صنایع باشد.
2. انتقال آب از دریا به مناطق صنعتی
پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس به استان‌های خشک مرکزی یکی از راهکارهایی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این پروژه‌ها، گرچه هزینه‌بر هستند، اما می‌توانند در بلندمدت مشکل کم‌آبی صنایع را برطرف کنند.
۳. بهینه‌سازی مصرف آب در فرآیندهای صنعتی
یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها، کاهش اتلاف آب در خطوط تولید است. صنایع باید از فناوری‌های جدید، مانند سیستم‌های خنک‌کننده خشک و روش‌های نوین تصفیه آب، استفاده کنند تا میزان مصرف خود را به حداقل برسانند.
۴. اصلاح سیاست‌های حمایتی و تعرفه‌گذاری آب
قیمت پایین آب صنعتی باعث شده که برخی واحدهای تولیدی الگوی مصرف بهینه‌ای نداشته باشند. اصلاح تعرفه‌های آب و تشویق شرکت‌ها به استفاده از فناوری‌های کم‌آب‌بر می‌تواند مصرف آب را مدیریت کند.
نتیجه‌گیری
بحران آب در ایران، یک تهدید استراتژیک برای توسعه اقتصادی و صنعتی کشور به شمار می‌رود. درحالی‌که صنایع کشور به‌شدت به آب وابسته هستند، ادامه روند فعلی می‌تواند منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری گسترده شود. راهکارهای نوین مدیریت منابع آبی، از جمله بازچرخانی آب، تصفیه پساب و بهینه‌سازی مصرف، می‌توانند به کاهش این بحران کمک کنند. در روز جهانی آب، ضروری است که سیاست‌گذاران، مدیران صنایع و شهروندان به این موضوع به‌عنوان یک اولویت ملی نگاه کرده و برای حفظ منابع آبی کشور گام‌های عملی بردارند
