زیان‌های اقتصادی کشورهای عربی در پی تنش‌های ژئوپلتیک در منطقه

نفت آرا:اقتصادهای کشورهای عربی در پی تنش‌های ژئوپلتیک در منطقه دستخوش نوسانات و رکود بسیار زیادی در سال 2024 شدند.
 تداوم جنگ اسرائیل علیه نوار غزه باعث وارد آمدن خسارات شدیدی به اقتصاد فلسطین شد و بحرانی بی‌سابقه را رقم زد به طوریکه این جنگ افزون بر قربانیان فراوانی که گرفت، موجب آوارگی حدود ۱.۹ میلیون نفر نیز شده است.
در همین زمینه، بر اساس گزارش بانک جهانی که در ۱۶ دسامبر منتشر شد، تولید ناخالص داخلی واقعی فلسطین با کاهش شدیدی روبه‌رو شد به گونه‌ای که اقتصاد کرانه باختری در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ حدود ۲۳ درصد کوچک‌تر شد، در حالی که غزه با کاهش ۸۶ درصدی تولید ناخالص داخلی مواجه گردید.
در همین حال بانک جهانی پیش‌بینی کرد تولید ناخالص داخلی واقعی فلسطین در سال ۲۰۲۴ در مجموع ۲۶ درصد کاهش یابد چرا که تمامی بخش‌های اقتصادی، به‌ویژه ساخت‌وساز، تولید، خدمات و تجارت، به شدت آسیب دیده‌اند.
از سوی دیگر، جنگ موجب اختلال در بازار کار نیز شده و نرخ بیکاری به‌ویژه در غزه به بیش از ۸۰ درصد رسیده است و حدود ۸۸ درصد از واحدهای بخش خصوصی در غزه تخریب شده‌اند که از این میزان ۶۶ درصد آنها به‌طور کامل نابود شده‌اند و 22 درصد نیز آسیب‌ها و زیان‌های جزئی دیده‌اند.
این منبع با اشاره به چالش‌های مالی تشکیلات خودگردان به علت کاهش درآمدها و به مشکل برخوردن در پرداخت حقوق کارکنان دولتی تاکید کرد این تشیکلات برای بازه زمانی ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۴، به بیش از یک میلیارد دلار پول نیاز داشته است.

این گزارش درباره تاثیر پذیرفتن اقتصاد لبنان از شرایط ژئوپلتیک منطقه نیز افزود: در ۱۵ نوامبر، بانک جهانی برآورد کرد خسارات اقتصادی ناشی از جنگ اسرائیل علیه لبنان تا آن تاریخ حدود ۵.۱ میلیارد دلار بوده است.
این خسارات شامل ۳.۴ میلیارد دلار به بخش املاک و مستغلات است که طی آن حدود ۱۰۰ هزار واحد مسکونی به‌طور کامل یا جزئی تخریب شده‌اند ضمن آنکه حدود ۱۶۶ هزار نفر در لبنان به دلیل جنگ شغل خود را از دست دادند.
برآوردها همچنین حکایت از آن دارد که وقوع جنگ در لبنان باعث شد نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در این کشور در سال جاری حدود ۶.۶ درصد کاهش یابد.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده کشور مصر نیز که در همسایگی مناطق درگیر در جنگ قرار دارد از جمله کشورهای بوده است که اقتصاد آن به شدت تحت تاثیر این ماجرا بوده است به‌ویژه در مورد کانال سوئز که منبع اصلی درآمد ارز خارجی این کشور به شمار می‌آید.
این منبع افزود: وقوع جنگ در منطقه به کاهش چشمگیر درآمدهای کانال سوئز منجر شد، به طوریکه عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر اعلام کرد چالش‌ها و و حوادث منطقه‌ای در دریای سرخ بیش از 7 میلیارد دلار به درآمد اقتصادی کانال سوئز در سال 2024 آسیب وارد کرده که این کاهش درآمد در مقایسه با سال 2023 بیش از ۶۰ درصد برآورد شده است.
این در حالی است که رشد تولید ناخالص داخلی مصر نیز به شدت کند شده است و وزارت برنامه‌ریزی این کشور گزارش داده اقتصاد مصر در سال مالی ۲۰۲۳ -۲۰۲۴ به رشد ۲.۴ درصدی رسید در حالیکه این میزان در سال قبل از آن ۳.۸ درصد بوده است.

کشور اردن نیز یکی از کشورهایی بوده است که تحت تاثیر تحولات ژئوپلتیک منطقه اقتصاد آن بویژه در بخش گردشگری آسیب زیادی داده است بگونه که درآمدهای گردشگری این کشور در ۱۰ ماه نخست ۲۰۲۴ به ۶.۱۵ میلیارد دلار رسید که کاهشی ۴.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳ را تجربه کرده است.
این درحالی است که افزون بر کاهش ۶.۶ درصدی گردشگران در این کشور سایر بخش‌های اقتصادی، مانند خرده‌فروشی‌ها و داروخانه‌ها نیز با کاهش 20 درصدی مواجه بوده‌اند.

در بخش پایانی این گزارش به خسارت‌های سنگین رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از طرف‌های اصلی جنگ در منطقه خاورمیانه نیز اشاره شده و آمده است، این رژیم در آستانه ثبت کسری بودجه‌ای قرار دارد که از ابتدای هزاره کنونی بی‌سابقه بوده و به رقم ۷.۷ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است در حالی که پیش‌بینی‌های قبلی این رقم را ۶.۶ درصد تخمین زده بودند.
بر اساس محاسبات انجام گرفته، ارزش این کسری ۷.۷ درصدی حدود ۴۰.۵ میلیارد دلار است که از مجموع تولید ناخالص داخلی این رژیم به ارزش تقریبی ۵۳۰ میلیارد دلار حاصل می‌شود ضمن آنکه در حوزه گردشگری، داده‌های اداره آمار این رژیم حکایت از آن دارد که ظرف 11 ماه گذشته، تعداد گردشگران ورودی کاهش قابل‌توجهی داشته است.
بر اساس این داده‌ها، گردشگری ورودی با کاهشی ۷۰ درصدی روبه‌رو بوده و به تعداد  ۸۸۵ هزار گردشگر رسید در حالی که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۲.۹۶ میلیون گردشگر بوده است.
علاوه بر اینها باید توجه داشت که خسارت‌ها تنها به بخش گردشگری و تولید ناخالص داخلی این رژیم محدود نشده‌اند و اقتصاد داخلی آن نیز به دلیل از دست دادن بیش از ۱۷۰ هزار کارگر فلسطینی که در بخش‌های مهم به‌ویژه ساخت‌وساز مشغول به کار بودند، به شدت آسیب دیده است.