استراتژی فشار حداکثری دولت پیشین ترامپ تا چه اندازه در صنعت نفت ایران مؤثر بود؟

به گزارش اختصاصی نفت آرا،فشار حداکثری دولت ترامپ تأثیرات گسترده‌ای بر صنعت نفت ایران داشت، اما این تأثیرات در بلندمدت نتوانستند ایران را به اهداف آمریکا نزدیک کنند. در ادامه، مهم‌ترین تأثیرات این سیاست را بررسی می‌کنیم:
۱. کاهش شدید صادرات نفت
با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه، صادرات نفت ایران که حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز بود، به کمتر از ۳۰۰ هزار بشکه در روز در برخی مقاطع کاهش یافت. این کاهش، درآمدهای ارزی ایران را به‌شدت محدود کرد.
۲. کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و خروج شرکت‌های بین‌المللی
شرکت‌های بزرگ نفتی مانند توتال، انی و شل که پس از برجام به ایران بازگشته بودند، به دلیل تحریم‌های ثانویه آمریکا از ایران خارج شدند. این خروج، باعث توقف برخی پروژه‌های توسعه‌ای در میدان‌های نفت و گاز شد.
۳. محدودیت در فناوری و تجهیزات نفتی
تحریم‌ها موجب شد ایران نتواند به فناوری‌های روزآمد برای افزایش تولید و بهینه‌سازی بهره‌برداری از میادین نفتی دسترسی داشته باشد. به‌ویژه در حوزه افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی، ایران با چالش‌های زیادی روبه‌رو شد.
۴. افزایش فشار بر بودجه دولت
با کاهش درآمدهای نفتی، دولت ایران ناچار شد از روش‌های جایگزین مانند افزایش مالیات‌ها، چاپ پول و کاهش تخصیص ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی استفاده کند که این عوامل به افزایش تورم و کاهش ارزش ریال منجر شدند.
۵. دور زدن تحریم‌ها و حفظ صادرات در سطحی حداقلی
با وجود تحریم‌ها، ایران توانست با روش‌های غیررسمی مانند فروش نفت به چین از طریق واسطه‌ها، استفاده از نفتکش‌های بدون ردیاب، تجارت تهاتری و انتقال نفت به کشورهای همسایه بخشی از صادرات خود را حفظ کند. این اقدامات باعث شد صنعت نفت ایران کاملاً از بین نرود.
۶. کاهش تولید اما حفظ توان بازگشت به بازار
تحت فشار تحریم‌ها، تولید نفت ایران کاهش یافت اما زیرساخت‌های نفتی همچنان حفظ شدند. با روی کار آمدن بایدن و کاهش فشارها، صادرات نفت ایران مجدداً افزایش یافت و در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسید.
نتیجه‌گیری
اگرچه سیاست فشار حداکثری ضربه سنگینی به صنعت نفت ایران زد و موجب کاهش درآمدهای ارزی و رکود برخی پروژه‌ها شد، اما این سیاست نتوانست صنعت نفت ایران را به‌طور کامل متوقف کند. در نهایت، ایران با استفاده از روش‌های جایگزین و افزایش تعاملات با کشورهایی مانند چین، روسیه و ونزوئلا توانست تا حد زیادی اثرات این تحریم‌ها را کاهش دهد.