واکنش بازار جهانی نفت به شیوع کویید-۱۹

به گزارش اختصاصی نفت آرا، "اکسان موبیل" بزرگ‌ترین شرکت نفت و گاز جهان، در ماه آگوست پس از 92 سال از میانگین صنعتی داو جونز سقوط کرد. حذف این شرکت نمونه‌ای از تغییر تاریخ شرکت‌های انرژی است.
در سال 2008، شرکت‌های نفت و گاز بیش از 15 درصد از شاخص "500S&P " را به خود اختصاص داده بودند اما امروز این رقم به تنها 2.3 درصد رسیده است. این در حالی است که براساس یکی از گزارش‌های واشنگتن پست، پنج شرکت بزرگ فناوری ( "آلفابت"، "آمازون"، "اپل"، "فیسبوک" و "مایکروسافت" ) هر یک بیش از 76 شرکت برتر انرژی ارزش دارند.
عوامل متعددی سقوط شدید هزینه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، نگرانی درباره تغییرات آب‌وهوایی و عملکرد زیست محیطی و تولید بیش از حد نفت و گاز که منجر به کاهش قیمت ها شد؛ باعث کاهش ثروت شرکت‌های نفت و گاز شده است و سپس کوویدـ19 آمد و ضربه مهلکی به این صنعت وارد کرد.
هنگامی که برای جلوگیری از همه‌گیری ویروس کرونا، کشورها به تعطیلی کشیده شد؛ سفرهای هوایی متوقف، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها خاموش شدند و مردم در خانه ماندند و دیگر برای رسیدن به محل کار رانندگی نمی‌کردند، بنابراین تقاضای برق جهانی 20 درصد کاهش یافت.
این سوال مطرح است که عرضه بیش از حد و قیمت پایین، ورشکستگی و کاهش تقاضا و تاثیر کووید-19 بر نفت و گاز بدان معناست که نفت و گاز اکنون کاهش برگشت‌ناپذیری را تجربه می‌کنند؟
ماریان کاه، محقق ارشد و عضو هیئت مشاوره مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا، برای یافتن پاسخ این سوال تلاش می‌کند. در تحقیقات وی چهار تیم، هر کدام با 10 پیش‌بینی‌کننده برتر انرژی و حمل‌ونقل گرد هم آمده تا سناریوهای احتمالی را بررسی کنند. اگرچه تحقیقات در حال انجام است، كاه معتقد است كه پاسخ به این سوال به اینکه چه زمانی تأثیر واقعی کوویدـ19 متوقف می‌شود و نحوه پاسخگویی دولت‌ها به آن بستگی دارد.
اثرات کوویدـ19
کاه معتقد است اگر کوویدـ19 ادامه یابد و واکسنی وجود نداشته باشد یا بیماری دیگری همه‌گیر شود، به‌رغم اینکه مردم باید در خانه بمانند و از سفر خودداری کنند، عواملی وجود دارد که در واقع تقاضای نفت را افزایش می‌دهد. مردم بیشتر از پلاستیک‌های یکبار مصرف استفاده خواهند کرد و پلاستیک بخشی است که بیشترین رشد تقاضای نفت را به دنبال خواهد داشت.
همچنین ممکن است مصرف نفت برای رانندگی افزایش یابد. مردم به دلیل کاهش سفر با وسایل حمل‌ونقل عمومی بیشتر اتومبیل‌های دست دوم می‌خرند زیرا اتومبیل‌های دست دوم مصرف سوخت کمتری دارد البته با توجه به اینکه مردم پول کمتری برای خرج کردن دارند و از آنجا که بسیاری از مردم مایل به ورود به فروشگاه‌ها نیستند، تعداد بیشتری کامیون تحویل خرید درب منزل کار خواهند کرد.
بدترین و بهترین سناریو پس از کوویدـ19
کاه اعتقادی ندارد که با پایان یافتن بیماری همه‌گیر کوویدـ19، سفر هوایی خیلی سریع به حالت عادی برگردد. وی می‌گوید: "نخستین سناریو این است که نفت مورد نیاز برای سفر در سال 2024 به حالت قبلی بازگردد. و بدترین سناریو این مورد در سال 2030 خواهد بود." علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود سفرهای تجاری، در سال 2024، 12 تا 18 درصد از تقاضای مسافران هوایی را تشکیل دهند، و ممکن است  تعداد این سفرها هرگز به سطح قبل از کرونا برنگردد.
از آنجا که در سفرهای تجاری به مسافران یارانه تعلق می‌گیرد، شرکت‌های هواپیمایی با کاهش فروش آنها، مجبور به افزایش هزینه بلیط هواپیما هستند. همین موضوع احتمالاً بسیاری از افراد را از پرواز منصرف می‌کند بنابراین بسیاری از شرکت‌های بزرگ هواپیمایی به دلیل کافی نبودن میزان ترافیک از کسب‌وکار خود خارج خواهند شد و در نتیجه مصرف سوخت فسیلی کمتر می‌شود.
سیاست‌های زیست محیطی اروپا و آمریکا
به گفته کاه، امروزه، در آمریکا، یك سنت هم به سمت محرک های محیط زیست سبز واریز نمی‌شود تا اقتصاد دوباره زنده شود. در حقیقت، قوانین مربوط به کمک‌ها، تسهیلات و امنیت اقتصادی پس از بحران کرونا، در این کشور 93.5 درصد از 3.8 میلیارد دلاری که برای شرکت‌های انرژی‌های سبز اختصاص داده شده بود را به شرکت‌های سوخت فسیلی اختصاص داده است.
در مقابل، اروپا یک طرح محرک سبزِ 572 میلیارد دلاری برای کشاورزی پایدار، وسایل نقلیه الکتریکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل و نقل عمومی و توسعه هیدروژن سبز، هیدروژن تولید ‌شده توسط الکترولیز از انرژی‌های تجدید پذیر را تصویب کرد.
كاه معتقد است اگر بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شود، سیاست‌های مربوط به تقاضای نفت را كاهش می‌دهد و برخی از سیاست‌های زیست محیطی را كه دولت فعلی حذف كرده است، مانند محدودیت‌های استفاده از شعله‌ور شدن متان را به كار خواهد گرفت.
یکی دیگر از سیاست‌های دولت‌ها که می‌تواند مصرف نفت و گاز را کاهش دهد، اعمال فشار برای برقی کردن وسایل نقلیه است. مطالعات جدید همبستگی مستقیم میان بیشتر قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و افزایش مرگ‌ومیر ناشی از کوویدـ19 را نشان داده است. كاه امیدوار است كه این شواهد بتواند با ابتكاراتی برای سرعت بخشیدن به برق رسانی به وسایل نقلیه، كاهش آلودگی هوا را در اولویت شهرها قرار دهد.
نگرانی‌های سرمایه‌گذاران
شرکت‌های نفت و گاز نیز فشار سرمایه‌گذاران را احساس می‌کنند. مدیریت محیط زیستی، اجتماعی و شرکتی سه فاکتور مهم در سنجش پایداری و تأثیر اجتماعی سرمایه‌گذاری را در یک شرکت یا کسب و کار نشان می‌دهد که البته امروزه در جامعه سرمایه‌گذاران به موارد اصلی تبدیل شده‌ است.
سرمایه‌گذاران علاوه بر نگرانی از توانایی مالی شرکت‌های نفت و گاز، به طور فزاینده‌ای از عملکرد زیست محیطی شرکت‌های نفت و گاز و همچنین نقش آنها در تغییرات آب و هوایی ناراضی هستند آنچنان که كاه می‌گوید: "تغییرات آب و هوایی به عملکرد محیط زیستی و همچنین نگرانی درباره توقف مقطعی تقاضا مربوط می‎شود. برخی از بانک‌ها در حال حاضر ادعا می‌کنند قصد دارند میزان سرمایه‌گذاری را در سوخت‌های کربنی برای شرکت‌هایی که مالک آنها هستند کاهش دهند. این موضوع قطعاً توجه صنعت نفت را به خود جلب کرده است. بنابراین می‌بینید که اکنون صنعت نفت بدون هیچگونه تغییری در سیاستگذاری در حال تغییر است. سرمایه‌گذاران کسانی هستند که صنعت واقعاً به آنها اهمیت می‌دهد."
پیش‌بینی آینده نفت و گاز
بر اساس گزارش چشم‌انداز انرژی 2020  شرکت نفتی بریتیش پترولیوم لندن، انتظار می‌رود فعالیت اقتصادی جهانی طی 30 سال آینده به دلیل اثرات کوویدـ19 و تأثیرات تغییرات آب و هوایی کاهش یابد. این موسسه تحقیقاتی در یک سناریو با در نظر گرفتن سیاست‌های تهاجمی محیط زیستی دولت‌ها در رسیدن به هدف توافق‌نامه آب و هوایی پاریس، پیش بینی کرده است که مصرف سوخت‌های فسیلی طی سه دهه آینده به نصف کاهش می‌یابد و انرژی‌های تجدیدپذیر از 5 درصد در سال 2018 به 60 درصد در سال 2050 خواهند رسید.
انرژی‌های تجدیدپذیر تقریباً 28 درصد از برق جهانی را در سه ماهه نخست سال جاری تأمین کردند. گرچه انرژی‌های تجدیدپذیر امسال نیز به دلیل اختلالات زنجیره تأمین و سایر تأثیرات همه گیری کوویدـ19، ضربه بزرگی را متحمل شدند، اما آژانس بین‌المللی انرژی در گزارشی اعلام کرد که انتظار دارد که در سال 2021 شرایط به حالت عادی بازگردند. انرژی‌های تجدیدپذیر در واقع به عنوان انعطاف‌پذیرترین منبع انرژی در طی همه‌گیری، شناخته شده‌اند. انرژی تجدید پذیر اساساً رایگان است؛ بنابراین، با کاهش تقاضای برق، بسیاری از اپراتورهای شبکه برای تأمین تقاضای رو به کاهش به ارزان ترین منابع انرژی ـ بادی و خورشیدی ـ روی آوردند.
در حالی که شرکت‌های آمریکایی "شورون" و "اکسان موبیل" همچنان به دنبال سوخت‌های فسیلی هستند، شرکت‌های اروپایی "بی پی"، "رویال داچ شل" و "توتال" هدف خود را بر عاری شدن از گاز کربن تا سال 2050 اعلام کرده‌اند.
شرکت تحقیقاتی "بی پی" پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی نفت در اوایل این دهه به اوج خود برسد، و قصد دارد تا 10 برابر سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای سبز مانند انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش داده و تولید نفت و گاز را تا سال 2030 به طور همزمان 40 درصد کاهش دهد.
شرکت "شل" نیز در حال برنامه‌ریزی است تا یک مزرعه بادی گسترده در سواحل هلند ایجاد کند و در حال گسترش شارژ خودروهای برقی خود است. و "توتال" در زمینه انرژی خورشیدی در اسپانیا و بادی در اسکاتلند سرمایه‌گذاری می‌کند. یک تحلیلگر انرژی پیش‌بینی می‌کند که طی دهه آینده، شرکت‌های بزرگ نفتی هر ساله تجارت‌های بادی، خورشیدی و هیدروژنی خود را 25 درصد یا بیشتر رشد دهند.
برنارد لونی، مدیر عامل شرکت «بی پی»، نیز در این باره گفته است: "آنچه جهان از انرژی می‌خواهد در حال تغییر است و بنابراین ما باید کاملاً صادقانه، آنچه را به دنیا ارائه می دهیم تغییر دهیم."