به گزارش اختصاصی نفت آرا،در شرایطی که مصرف بنزین در کشور رو به افزایش است و ظرفیت پالایشگاه‌های فعلی برای تأمین این تقاضا محدود شده، استفاده از فناوری‌های پیشرفته پالایشی مانند فرآیند شکست کاتالیستی بستر سیال (FCC) می‌تواند راه‌حلی هوشمندانه، اقتصادی و راهبردی برای ارتقاء صنعت پالایش کشور باشد. این فناوری، توان تبدیل خوراک‌های سنگین و کم‌ارزش به محصولات سبک، پرمصرف و سودآور نظیر بنزین با عدد اکتان بالا و پروپیلن را دارد.
FCC چیست و چرا اهمیت دارد؟
فرآیند FCC یکی از مهم‌ترین فناوری‌های تبدیلی در پالایشگاه‌هاست. در این فرآیند، برش‌های سنگین نفتی مانند وکیوم گس اویل یا نفت کوره، در حضور کاتالیست و در شرایط دمایی خاص، به محصولات سبک‌تر تبدیل می‌شوند. مزایای این فرآیند عبارت‌اند از:
• افزایش چشمگیر تولید بنزین با کیفیت بالا
• تولید پروپیلن و دیگر الفین‌ها با کاربرد در صنایع پتروشیمی
• کاهش تولید نفت کوره و بهبود کیفیت محیط زیست
• افزایش بهره‌وری از خوراک موجود بدون نیاز به پالایشگاه جدید
تجربه جهانی: پیشتازی آسیا و آمریکای شمالی
در سال‌های اخیر، کشورهای آسیایی سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای توسعه واحدهای FCC انجام داده‌اند. برای مثال:
• چین در سال ۲۰۲۲ با ظرفیت روزانه ۱.۷۳۸ میلیون بشکه، بالاترین ظرفیت FCC آسیا را دارد.
• کشورهای هند، ژاپن، فیلیپین و کره‌جنوبی نیز مجموعاً بیش از ۱.۷ میلیون بشکه در روز ظرفیت FCC دارند.
• پیش‌بینی می‌شود ظرفیت FCC آسیا از ۳.۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۲ به ۵.۲ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۷ برسد (رشد سالانه ۸.۵٪).
در مقابل، آمریکای شمالی با ظرفیت پالایشی حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز، حدود ۳۰٪ آن را به FCC اختصاص داده است؛ یعنی چیزی در حدود ۷ میلیون بشکه در روز. این نسبت، نشان‌دهنده سهم دو برابری نسبت به آسیاست و نقش حیاتی FCC در اقتصاد سوخت این منطقه را نشان می‌دهد.
فرصت برای ایران: چرا حالا زمان توسعه FCC است؟
با توجه به حجم بالای نفت سنگین در پالایشگاه‌های ایران و روند افزایشی مصرف بنزین، استفاده از FCC مزایای کلانی به همراه خواهد داشت:
• افزایش تولید بنزین با عدد اکتان بالا و کاهش واردات احتمالی
• تولید پروپیلن به‌عنوان خوراک صنایع پتروشیمی و صادرات آن
• افزایش سودآوری پالایشگاه‌ها بدون نیاز به توسعه ظرفیت اتمسفریک
• امکان ارتقاء پالایشگاه‌های موجود از طریق بهینه‌سازی و اضافه‌کردن واحد FCC یا RFCC
چرا سرمایه‌گذاران باید توجه کنند؟
توسعه واحد FCC با توجه به دسترسی به خوراک سنگین در کشور، به معنای فرصت سرمایه‌گذاری با ریسک پایین و سود بالاست. با در نظر گرفتن شرایط بین‌المللی بازار بنزین و پروپیلن، اجرای پروژه‌های FCC در کشور می‌تواند:
• بازگشت سرمایه سریع‌تری نسبت به پروژه‌های ساخت پالایشگاه جدید داشته باشد
• درآمد ارزی جدید از محل صادرات الفین‌ها ایجاد کند
• به اشتغال‌زایی و رشد زنجیره پایین‌دستی کمک کند
جمع‌بندی: ارتقاء صنعت پالایش بدون توسعه افقی
کشورهای پیشرو در صنعت پالایش با اتکا به فناوری FCC توانسته‌اند ظرفیت پالایش خود را بدون توسعه افقی و صرف هزینه‌های سنگین، بهینه کنند. در ایران نیز این مسیر قابل تحقق است، به‌شرط آن‌که نگاه راهبردی به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های تبدیلی وجود داشته باشد.
اکنون زمان آن فرارسیده که تصمیم‌گیران، فعالان صنعت، و سرمایه‌گذاران به FCC نه فقط به‌عنوان یک واحد فنی، بلکه به‌عنوان یک ابزار اقتصادی-راهبردی برای آینده صنعت انرژی ایران نگاه کنند.
FCC چیست و چرا اهمیت دارد؟
فرآیند FCC یکی از مهم‌ترین فناوری‌های تبدیلی در پالایشگاه‌هاست. در این فرآیند، برش‌های سنگین نفتی مانند وکیوم گس اویل یا نفت کوره، در حضور کاتالیست و در شرایط دمایی خاص، به محصولات سبک‌تر تبدیل می‌شوند. مزایای این فرآیند عبارت‌اند از:
• افزایش چشمگیر تولید بنزین با کیفیت بالا
• تولید پروپیلن و دیگر الفین‌ها با کاربرد در صنایع پتروشیمی
• کاهش تولید نفت کوره و بهبود کیفیت محیط زیست
• افزایش بهره‌وری از خوراک موجود بدون نیاز به پالایشگاه جدید
تجربه جهانی: پیشتازی آسیا و آمریکای شمالی
در سال‌های اخیر، کشورهای آسیایی سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای توسعه واحدهای FCC انجام داده‌اند. برای مثال:
• چین در سال ۲۰۲۲ با ظرفیت روزانه ۱.۷۳۸ میلیون بشکه، بالاترین ظرفیت FCC آسیا را دارد.
• کشورهای هند، ژاپن، فیلیپین و کره‌جنوبی نیز مجموعاً بیش از ۱.۷ میلیون بشکه در روز ظرفیت FCC دارند.
• پیش‌بینی می‌شود ظرفیت FCC آسیا از ۳.۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۲ به ۵.۲ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۷ برسد (رشد سالانه ۸.۵٪).
در مقابل، آمریکای شمالی با ظرفیت پالایشی حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز، حدود ۳۰٪ آن را به FCC اختصاص داده است؛ یعنی چیزی در حدود ۷ میلیون بشکه در روز. این نسبت، نشان‌دهنده سهم دو برابری نسبت به آسیاست و نقش حیاتی FCC در اقتصاد سوخت این منطقه را نشان می‌دهد.
فرصت برای ایران: چرا حالا زمان توسعه FCC است؟
با توجه به حجم بالای نفت سنگین در پالایشگاه‌های ایران و روند افزایشی مصرف بنزین، استفاده از FCC مزایای کلانی به همراه خواهد داشت:
• افزایش تولید بنزین با عدد اکتان بالا و کاهش واردات احتمالی
• تولید پروپیلن به‌عنوان خوراک صنایع پتروشیمی و صادرات آن
• افزایش سودآوری پالایشگاه‌ها بدون نیاز به توسعه ظرفیت اتمسفریک
• امکان ارتقاء پالایشگاه‌های موجود از طریق بهینه‌سازی و اضافه‌کردن واحد FCC یا RFCC
چرا سرمایه‌گذاران باید توجه کنند؟
توسعه واحد FCC با توجه به دسترسی به خوراک سنگین در کشور، به معنای فرصت سرمایه‌گذاری با ریسک پایین و سود بالاست. با در نظر گرفتن شرایط بین‌المللی بازار بنزین و پروپیلن، اجرای پروژه‌های FCC در کشور می‌تواند:
• بازگشت سرمایه سریع‌تری نسبت به پروژه‌های ساخت پالایشگاه جدید داشته باشد
• درآمد ارزی جدید از محل صادرات الفین‌ها ایجاد کند
• به اشتغال‌زایی و رشد زنجیره پایین‌دستی کمک کند
جمع‌بندی: ارتقاء صنعت پالایش بدون توسعه افقی
کشورهای پیشرو در صنعت پالایش با اتکا به فناوری FCC توانسته‌اند ظرفیت پالایش خود را بدون توسعه افقی و صرف هزینه‌های سنگین، بهینه کنند. در ایران نیز این مسیر قابل تحقق است، به‌شرط آن‌که نگاه راهبردی به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های تبدیلی وجود داشته باشد.
اکنون زمان آن فرارسیده که تصمیم‌گیران، فعالان صنعت، و سرمایه‌گذاران به FCC نه فقط به‌عنوان یک واحد فنی، بلکه به‌عنوان یک ابزار اقتصادی-راهبردی برای آینده صنعت انرژی ایران نگاه کنند.
