به گزارش پایگاه خبری تحلیلی نفت آرا، قرارداد سوآپ نفت اولین بار سال ۱۳۷۵ بین ایران و قزاقستان منعقد شد و بر اساس این قرارداد ایران نفت را از این کشور از طریق دریای خزر دریافت و در پالایشگاه‌های تهران و تبریز استفاده می‌کرد و سپس معادل این میزان را از جنوب کشور در سواحل خلیج فارس به مشتریان نفت قزاقستان می‌داد.
از این طریق همسایگان شمالی ایران که به آبهای آزاد راه نداشتند می‌توانستند نفت را به مشتریان خود برسانند و ایران نیز بابت هر بشکه سوآپ نفت مبلغی را دریافت می‌کرد و علاوه برآن در هزینه انتقال نفت به پالایشگاه‌هایی که در شمال کشور قرار داشت صرفه جویی می‌شد.
به تدریج عملیات سوآپ گسترش یافت و شرکت نیکو که از ابتدا متولی این عملیات بود قرارداد سوآپ را با شرکت‌های مختلفی که در کشورهای شمالی قرار داشتند منعقد کرد.
بعدها میرکاظمی وزیری که تازه سکان نفت کشور را در دست گرفته بود، دستور قطع عملیات سوآپ را داد. در آن زمان وی به بهانه به صرفه نبودن سوآپ، آن را قطع و اظهار کرده بود که سوآپ، کشور را به وارد کننده نفت تبدیل کرده است.
در نهایت ایران به دلیل لغو یک طرفه قرارداد در دادگاه های بین المللی محکوم شد. در حالی بسیاری مسعود میرکاظمی دلیل اصلی لغو و در نهایت محکومیت ایران می دانند که رییس سابق امور بررسی های اقتصادی طرح ها در شرکت نفت می گوید که شرکت نیکو به هشدارها توجهی نکرد و عملا وزیر نفت دولت احمدی نژاد را از اتهامات وارده مبرا می کند.
متن کامل گفتگوی بازار با رییس سابق امور بررسی های اقتصادی طرح ها در شرکت نفت درباره چرایی لغو قرارداد سوآپ نفت با ترکمنستان با بازار را در ادامه می خوانید: 
در روزهایی که قرارداد سوآپ نفت ایران با ترکمنستان قطع شد شما در شرکت نفت مشغول به کار بودید. چه شد که چنین تصمیمی گرفته شد؟
به واسطه قرارداد سوآپ نفتی که با ترکمن ها بسته بودیم، روزانه چیزی حدود ۸۰ الی ۹۰ هزار بشکه وارد کشور می شد. در آن روزها به دلیل تحریم ها قادر به فروش نفت خود نبودیم و هزینه سنگینی را بابت ذخیره سازی نفت خود در کشتی پرداخت می کردیم. امور بین الملل طی نامه ای به میر کاظمی وزیر نفت اعلام کرد که ما قادر به فروش نفت خود نبوده و در چنین شرایطی سوآپ نفت چندان منطقی نیست. با توجه به قیمت ۵ دلار برای هر تن در نهایت سودی که عاید ما می شد حدود یک دلار می شد. این رقم بسیار ناچیزی بود. در همان زمان اعلام شد که ما می توانیم بخشی از نفت خود را قادر به فروش آن نیستیم را به پالایشگاه تهران و تبریز بفرستیم. 
آقای میرکاظمی وزیر وقت آن روزها دستور قطع سوآپ را دادند؟
میرکاظمی به عنوان وزیر وقت به شرکت نیکو اعلام کرد که بررسی شود که از نظر قانونی چه کاری می توان برای حل این مشکل انجام داد. طبق بندهایی که در این قرارداد وجود داشت ما اجازه لغو یک طرفه قرارداد را نداشتیم اما شرکت نیکو بی توجه به هشدارها و مفاد قرارداد، این قرارداد را لغو کرد و در نهایت از ایران بابت این مساله شکایت شد. 
آیا چنین رفتاری در دنیال معمول است یا اینکه ما فقط بی گدار به آب می زنیم؟
ما همچنین رفتاری را از ترکمنستان و قزاقستان دیده ایم. قیمت خام نفت برنت در دوره ای به شدت بالا رفت و اختلاف آن با اوپک به حدود ۱۰ دلار رسید. برخلاف قرارداد فی مابین دو کشور، آنها نفت را سوآپ نکرده و از طریق قطار و کشتی ها به منطقه برنت ارسال کرده اند تا بتواند با قیمت بالاتری بفروشند. آن زمان ایران با وجود اینکه طبق قرارداد رفتار نشده بود، شکایتی هم نکرد.  
به تازگی قراردادی را ایران در حوزه سوآپ گازی با ترکمنستان منعقد کرد است. بسیاری از کارشناسان این قرارداد را به منزله گشایش بزرگ در حوزه انرژی می دانند. چقدر به این قرارداد می توان امید داشت؟
سوآپ پروژه ای نیست که بتواند اقتصاد ما را خیلی تحت تاثیر قرار دهد. ما باید بیشتر به دنبال توسعه صنعت گاز و افزایش تعداد بازارهای صادراتی خود باشیم. جدای از این ترکمنستان آن چنان مازاد گازی ندارد که بخواهیم آن را سوآپ کند.
انتهای پیام/.