آیا صنعت پتروشیمی می تواندچالش بزرگ صنعت دام و طیور را حل کند/ مغفول ماندن تولیدکنندگان متانول و پروپیلن ایران از ارزش افزوده400میلیون دلاری
بر اساس آئیننامه پیشنهادی وزارت نفت مبنی بر حمایت از صنایع پاییندستی پتروشیمی با تاکید بر تکمیل زنجیره ارزش متانول/پروپیلن و با توجه به مازاد ظرفیت قابل توجه واحدهای تولیدکننده متانول در کشور و روند نامطمئن قیمت محصول متانول در بازارهای جهانی، سرمایهگذاری در طرحهای پاییندستی زنجیره متانول موردتوجه بسیاری از سرمایهگذاران قرار گرفته است. بر این اساس، در مقاله حاضر، با توجه به جدید بودن فرآیندهای ذکرشده و نبود تجربه موجود در کشور، سه فرآیند پیشنهادی برای تکمیل زنجیره ارزش در این حوزه شامل تولید پروپیلن از متانول (MTP)، تولید الفین از متانول (MTO) و تولید الفین از گاز طبیعی(GTO). مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل فنی، اقتصادی و مالی قرار گرفته است. در ادامه نتایج حاصل از آنها با یکدیگر و با طرح تولید صرف متانول مقایسه گردیده است. بعلاوه با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سناریو و روش شبیهسازی مونتکارلو به بررسی سناریوهای مختلف قیمتی برای مواد اولیه و محصولات در تکنولوژیهای مذکور پرداخته شده است. نتایج حاصل از طرحها نشان میدهد که در سناریوی حفظ شرایط فعلی و با توجه به شرایط تورمی دربازارهای کالایی دنیا طی دو سال اخیر، کلیه طرحهای مذکور از شرایط مناسبی از نقطه نظر اقتصادی برخوردار خواهند بود. از سوی دیگر با تکمیل زنجیره ارزش متانول، مقدار نرخ بازده داخلی این طرحها و میزان ارزش خالص فعلی آنها افزایش قابل توجهی داشته است. نتایج حاصل از مقایسه طرحها نشان میدهد که طرح تولید متانول در سطح متانول سی اف آر بالاتر از 260 تا 280 دلار، با فرض هزینه حمل و نقل 60 دلار برای هر تن به مقصد چین، اقتصادی خواهد بود. از جهت دیگر، درصورتیکه اختلاف قیمت محصولات پایین دستی از نرخ متانول افزایش یابد، طرحهای پایین دستی در نرخهای بالاتر از 400 دلار برای هر تن متانول نیز اقتصادی خواهند بود.
به گزارش اختصاصی نفت آرا،متیونین، یک اسیدآمینه ضروری برای بدن انسان و جیره غذایی دام، طیور و شیلات است. در حالیکه عمده متیونین جهان در آسیا مصرف میشود و بازار مطلوبی برای صادرات ایران وجود دارد.
متیونین به شکل صنعتی در پتروشیمیها و از متانول و پروپیلن تولید میشود. اما به دلیل پیچیدگی دانشفنی روند تولید این محصول در انحصار چند شرکت محدود مانده است. در سال ۲۰۱۵، عرضه متیونین با مشکلاتی همچون کاهش تولید، همراه بوده و بهدلیل کاهش عرضه، افزایش ناگهانی قیمت را تجربه کرد. علاوهبراین، به دلیل نرخ رشد سریع تقاضای متیونین نیاز به توسعه واحدهای تولید کننده تشدید شد. بر همین اساس کشورهایی همچون چین، ژاپن و آمریکا در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ برای توسعه واحدهای خود برنامهریزی کردند.
درآمد 400 میلیوندلاری کشور از راه تولید متیونین
قلام خوراکی رایجی که به ترتیب انرژی و پروتئین مورد نیاز پرنده را تامین میکند، شامل دو نهاده دامی ذرت و کنجاله سویا است؛ این دو نهاده حدود ۹۰ درصد جیره جوجههای گوشتی را تشکیل میدهند. باقی مانده جیره نیز شامل مکملهای معدنی و ویتامینی، اسیدهای آمینه ضروری مانند لیزین، متیونین، ترئونین و همچنین مواد دیگری همچون روغن خوراکی و افزودنیها است.
میزان تولید گوشت مرغ در سال 1402 حدود ۲.۶ میلیونتن بوده است. بررسیها نشان میدهد بیش از ۸۰ درصد واحدهای مرغداری در ایران ظرفیت کمتر از ۵۰ هزار قطعه جوجهریزی در هر دوره دارند،همچنین ظرفیت بالقوه ایران در تولید گوشت مرغ بیش از ۴ میلیون تن در سال است.
بر این اساس برای تولید این مقدار گوشت مرغ به بیش از 7 میلیونتن خوراک نیاز بوده و متناسب با جیره رایج جهانی، میبایست حداقل ۱7 هزارتن متیونین در این صنعت استفاده میشد. علاوهبراین، میزان تقاضای صنایع دام و شیلات نیز روند افزایشی داشته و در مجموع نیاز سالانه کشور به متیونین بیش از 30 هزارتن در سال است درحالیکه تنها کمتر از ۳ هزارتن متیونین در کشور تولید میشود.
بنابراین، صنایع تولید گوشت در کشور ناچار به واردات متیونین هستند از سال ۱۳۹۶ تا سال 1402 بیش از ۸۵ هزار تن متیونین به ارزش ۲۸۸ میلیوندلار به کشور وارد شده است. این میزان واردات در حالی بوده است که تولید این محصول در کشور، علاوهبر تأمین نیاز داخلی، به دلیل تولید انحصاری در جهان ظرفیت بالایی برای صادرات دارد و ایجاد تنها یک واحد 200 هزارتنی متیونین میتواند تا 450 میلیون دلار برای کشور درآمدزایی داشته باشد. علاوه براین واردات عموما تحت تاثیر نرخ ارز قرار میگیرد، گاهی میزان متیونین کشور دچار کمبود شده و این موضوع زنجیرهغذایی کشور را تحت تاثیر قرار میدهد. بنابراین ایجاد ظرفیت تولید متیونین در جهت حفظ امنیتغذایی، ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از واردات، ضرورت دارد.
در حال حاضر میزان مصرف محصولات زنجیره ارزش پروپیلن با وجود تاکید دولتها بر مسائل محیط زیستی و عدم استفاده از پلاستیکها به شکل قابل توجهی در حال افزایش است. در سال ۲۰۲۲ میزان مصرف محصولات پایین دست پروپیلن ۱۲۴.۵ میلیون تن بوده است و تا سال ۲۰۲۸ به ۱۷۴ میلیون تن خواهد رسید. از میان این محصولات، پلیپروپیلن بیشترین میزان تولید و تقاضای جهانی محصولات زنجیره ارزش پروپیلن را داشته است و پس از آن پروپیلن اکسید، سوپرجاذبها، آکریلونیتریل، متیونین و پلیکربناتها قرار دارند.