نوید کمالی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و مسائل راهبردی برای نفت آرا نوشت:پس از معرفی فهرست نامزدهای پیشنهادی برای تصدی وزارتخانه‌های دولت چهاردهم از سوی رئیس‌جمهوری به مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس بررسی این فهرست و ارزیابی برنامه‌های پیشنهادی هر یک از نامزدها را آغاز کرده‌اند. در این راستا، سید عباس عراقچی، نامزد پیشنهادی برای وزارت امور خارجه، برنامه‌ای جامع و راهبردی را به مجلس ارائه کرده که به‌منظور پیشبرد دیپلماسی کشور و با در نظر گرفتن نیازهای پیچیده و چندوجهی سیاست خارجی کشورمان تدوین شده است.
این برنامه که بر اساس تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی طراحی شده، نمایانگر رویکردی متوازن و کارآمد در مدیریت روابط بین‌الملل و تأمین منافع ملی کشورمان است. عراقچی با تأکید بر دیپلماسی «فراگیر، فعال و اثرگذار» تلاش دارد جایگاه ایران را در عرصه جهانی به سطحی متعادل و قدرتمند ارتقاء دهد. در ادامه، نگاهی تخصصی به مهم‌ترین سرفصل‌های برنامه پیشنهادی این نامزد برای تصدی وزارت امور خارجه خواهیم داشت تا درک دقیق‌تری از رویکرد وی نسبت به دیپلماسی کشورمان به دست آوریم.
سید عباس عراقچی در برنامه خود به وضوح بر اهمیت دیپلماسی «فراگیر و فعال» تأکید کرده است. این رویکرد نشان‌دهنده تعهد به استفاده از تمامی ظرفیت‌های دیپلماسی برای ارتقاء منافع ملی و افزایش تأثیرگذاری بین‌المللی ایران است. دیپلماسی فعال به معنای حضور پررنگ و مؤثر در عرصه‌های جهانی است، در حالی که دیپلماسی فراگیر به معنای گسترش روابط و تعاملات با طیف وسیعی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی است. با این رویکرد، عراقچی قصد دارد تا ایران را از انزوای بین‌المللی تحمیل شده توسط سلطه جویان فرامنطقه‌ای خارج کرده و به بازیگری کلیدی در مسائل جهانی تبدیل کند.
یک جنبه مهم دیگر برنامه عراقچی، تأکید بر هماهنگی کامل میان میدان و دیپلماسی است. این رویکرد به معنای انسجام و هم‌راستایی سیاست‌های داخلی و خارجی کشور است. به عبارتی دیگر، برنامه‌های دیپلماتیک باید به طور کامل با سیاست‌ها و اهداف داخلی کشور هماهنگ شوند تا منافع ملی به بهترین شکل ممکن تأمین شود. این هماهنگی می‌تواند به تقویت قدرت چانه‌زنی کشورمان در مذاکرات بین‌المللی و درگیر شدن مؤثرتر با چالش‌های جهانی کمک کند.
در بخش دیگری از برنامه پیشنهادی، عراقچی بر حمایت همه‌جانبه از محور مقاومت و حقوق مردم فلسطین تأکید کرده است. این رویکرد نشان‌دهنده تعهد به اصول انقلاب اسلامی و حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش و مقاومت در برابر سلطه‌گری است. حمایت از محور مقاومت و پیگیری حقوق مردم فلسطین، به ویژه در شرایط فعلی که مسائل خاورمیانه با تنش‌های بیشتری مواجه است، می‌تواند به تقویت روابط با کشورهای حامی مقاومت و همچنین بهبود موقعیت ایران در جهان اسلام منجر شود.
بخش دیگری از برنامه عراقچی به تعامل «عزتمندانه، کارکردگرا و فرصت‌محور» با اروپا مربوط می‌شود. در این رویکرد، احترام متقابل و توجه به منافع مشترک محور اصلی است. تعامل با اروپا به عنوان یکی از بازیگران اصلی در سیاست جهانی، برای کشورمان حائز اهمیت است. هدف از این تعامل، بهبود روابط تجاری و سیاسی با کشورهای اروپایی و بهره‌برداری از فرصت‌های موجود برای ارتقاء منافع اقتصادی و سیاسی کشور است. این رویکرد می‌تواند به کاهش تنش‌ها و ایجاد زمینه‌های مثبت برای مذاکرات بین‌المللی کمک کند.
عراقچی در برنامه خود همچنین بر جلوگیری از بازسازی امنیتی‌سازی اجماعی علیه ایران در شورای امنیت تأکید کرده است. این موضوع به ویژه در شرایطی که برخی کشورهای غربی و منطقه‌ای به دنبال ایجاد اجماع علیه کشورمان هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از دیپلماسی مؤثر و تلاش برای بهبود روابط با کشورهای مختلف، هدف عراقچی کاهش فشارهای بین‌المللی و جلوگیری از تصویب قطعنامه‌های تحریمی و تنبیهی در شورای امنیت است.
از دیگر محورهای برنامه پیشنهادی، رفع شرافتمندانه تحریم‌ها با مذاکرات هدفمند و غیر فرسایشی است. این رویکرد نشان‌دهنده عزم دولت جدید به ریاست دکتر مسعود پزشکیان برای کاهش هزینه‌های ناشی از تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی کشور است. استفاده از تمامی ظرفیت‌های دیپلماتیک برای خنثی‌سازی و بی‌اثر ساختن تحریم‌ها، به ویژه تحریم‌های یکجانبه، می‌تواند به تقویت موقعیت اقتصادی و سیاسی ایران کمک کند. تلاش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها، همزمان با حفظ مواضع قطعی نظام، نشان‌دهنده رویکرد هوشمندانه و متوازن در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی است.
توجه به حقوق و سهم کشورمان از کریدورها و راه‌های ترانزیتی یکی دیگر از برنامه‌های مهم عراقچی است. با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، بهره‌برداری مؤثر از کریدورهای ترانزیتی می‌تواند به تقویت موقعیت اقتصادی کشور و افزایش درآمدهای ملی کمک کند. این موضوع به ویژه در زمینه‌های حمل و نقل منطقه‌ای و ترانزیت بین‌المللی، نقش مهمی در بهبود شرایط اقتصادی و افزایش تعاملات تجاری ایفا می‌کند.
تداوم روابط مستحکم با چین و روسیه و گسترش همکاری با اقتصادهای نوظهور، از دیگر برنامه‌های مهم عراقچی است. این روابط می‌تواند به تقویت جایگاه کشورمان در عرصه جهانی و افزایش قدرت چانه‌زنی کشور کمک کند. همکاری با اقتصادهای نوظهور نظیر هند، اندونزی، آفریقای جنوبی و برزیل نیز می‌تواند به افزایش فرصت‌های اقتصادی و تجاری کشور منجر شود. این رویکرد به ویژه در شرایطی که ایران به دنبال تقویت روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای مختلف است، می‌تواند به بهبود موقعیت اقتصادی کشور کمک کند.
دیپلماسی عمومی فعال و روایت‌سازی هوشمندانه در جنگ شناختی نیز بخشی از برنامه عراقچی است. این رویکرد به معنای استفاده از ابزارهای دیپلماسی عمومی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهانی و مقابله با تبلیغات منفی علیه کشورمان است. با استفاده از روایت‌سازی هوشمندانه و اقناعی، عراقچی قصد دارد تا تصویر مثبت و واقعی از ایران در عرصه بین‌المللی ارائه دهد و به تقویت روابط با کشورهای مختلف کمک کند.
در مجموع، برنامه پیشنهادی سید عباس عراقچی برای وزارت امور خارجه، با تأکید بر دیپلماسی فعال و کارکردی، هماهنگی میان میدان و دیپلماسی، حمایت از محور مقاومت، تعامل عزتمندانه با اروپا، و تلاش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها، نمایانگر رویکردی جامع و راهبردی در مدیریت روابط بین‌الملل است. با توجه به حجم و ابعاد چالش‌ها و مطالبات عمومی و حاکمیتی موجود در کشورمان که گره‌گشایی بخش قابل توجهی از آن‌ها منوط به پویایی دستگاه سیاست خارجی کشور است، این برنامه می‌تواند به تقویت موقعیت بین‌المللی کشور و ارتقاء منافع ملی و تامین رضایت ملت به واسطه بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند.
این برنامه که بر اساس تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی طراحی شده، نمایانگر رویکردی متوازن و کارآمد در مدیریت روابط بین‌الملل و تأمین منافع ملی کشورمان است. عراقچی با تأکید بر دیپلماسی «فراگیر، فعال و اثرگذار» تلاش دارد جایگاه ایران را در عرصه جهانی به سطحی متعادل و قدرتمند ارتقاء دهد. در ادامه، نگاهی تخصصی به مهم‌ترین سرفصل‌های برنامه پیشنهادی این نامزد برای تصدی وزارت امور خارجه خواهیم داشت تا درک دقیق‌تری از رویکرد وی نسبت به دیپلماسی کشورمان به دست آوریم.
سید عباس عراقچی در برنامه خود به وضوح بر اهمیت دیپلماسی «فراگیر و فعال» تأکید کرده است. این رویکرد نشان‌دهنده تعهد به استفاده از تمامی ظرفیت‌های دیپلماسی برای ارتقاء منافع ملی و افزایش تأثیرگذاری بین‌المللی ایران است. دیپلماسی فعال به معنای حضور پررنگ و مؤثر در عرصه‌های جهانی است، در حالی که دیپلماسی فراگیر به معنای گسترش روابط و تعاملات با طیف وسیعی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی است. با این رویکرد، عراقچی قصد دارد تا ایران را از انزوای بین‌المللی تحمیل شده توسط سلطه جویان فرامنطقه‌ای خارج کرده و به بازیگری کلیدی در مسائل جهانی تبدیل کند.
یک جنبه مهم دیگر برنامه عراقچی، تأکید بر هماهنگی کامل میان میدان و دیپلماسی است. این رویکرد به معنای انسجام و هم‌راستایی سیاست‌های داخلی و خارجی کشور است. به عبارتی دیگر، برنامه‌های دیپلماتیک باید به طور کامل با سیاست‌ها و اهداف داخلی کشور هماهنگ شوند تا منافع ملی به بهترین شکل ممکن تأمین شود. این هماهنگی می‌تواند به تقویت قدرت چانه‌زنی کشورمان در مذاکرات بین‌المللی و درگیر شدن مؤثرتر با چالش‌های جهانی کمک کند.
در بخش دیگری از برنامه پیشنهادی، عراقچی بر حمایت همه‌جانبه از محور مقاومت و حقوق مردم فلسطین تأکید کرده است. این رویکرد نشان‌دهنده تعهد به اصول انقلاب اسلامی و حمایت از جنبش‌های آزادی‌بخش و مقاومت در برابر سلطه‌گری است. حمایت از محور مقاومت و پیگیری حقوق مردم فلسطین، به ویژه در شرایط فعلی که مسائل خاورمیانه با تنش‌های بیشتری مواجه است، می‌تواند به تقویت روابط با کشورهای حامی مقاومت و همچنین بهبود موقعیت ایران در جهان اسلام منجر شود.
بخش دیگری از برنامه عراقچی به تعامل «عزتمندانه، کارکردگرا و فرصت‌محور» با اروپا مربوط می‌شود. در این رویکرد، احترام متقابل و توجه به منافع مشترک محور اصلی است. تعامل با اروپا به عنوان یکی از بازیگران اصلی در سیاست جهانی، برای کشورمان حائز اهمیت است. هدف از این تعامل، بهبود روابط تجاری و سیاسی با کشورهای اروپایی و بهره‌برداری از فرصت‌های موجود برای ارتقاء منافع اقتصادی و سیاسی کشور است. این رویکرد می‌تواند به کاهش تنش‌ها و ایجاد زمینه‌های مثبت برای مذاکرات بین‌المللی کمک کند.
عراقچی در برنامه خود همچنین بر جلوگیری از بازسازی امنیتی‌سازی اجماعی علیه ایران در شورای امنیت تأکید کرده است. این موضوع به ویژه در شرایطی که برخی کشورهای غربی و منطقه‌ای به دنبال ایجاد اجماع علیه کشورمان هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از دیپلماسی مؤثر و تلاش برای بهبود روابط با کشورهای مختلف، هدف عراقچی کاهش فشارهای بین‌المللی و جلوگیری از تصویب قطعنامه‌های تحریمی و تنبیهی در شورای امنیت است.
از دیگر محورهای برنامه پیشنهادی، رفع شرافتمندانه تحریم‌ها با مذاکرات هدفمند و غیر فرسایشی است. این رویکرد نشان‌دهنده عزم دولت جدید به ریاست دکتر مسعود پزشکیان برای کاهش هزینه‌های ناشی از تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی کشور است. استفاده از تمامی ظرفیت‌های دیپلماتیک برای خنثی‌سازی و بی‌اثر ساختن تحریم‌ها، به ویژه تحریم‌های یکجانبه، می‌تواند به تقویت موقعیت اقتصادی و سیاسی ایران کمک کند. تلاش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها، همزمان با حفظ مواضع قطعی نظام، نشان‌دهنده رویکرد هوشمندانه و متوازن در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی است.
توجه به حقوق و سهم کشورمان از کریدورها و راه‌های ترانزیتی یکی دیگر از برنامه‌های مهم عراقچی است. با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، بهره‌برداری مؤثر از کریدورهای ترانزیتی می‌تواند به تقویت موقعیت اقتصادی کشور و افزایش درآمدهای ملی کمک کند. این موضوع به ویژه در زمینه‌های حمل و نقل منطقه‌ای و ترانزیت بین‌المللی، نقش مهمی در بهبود شرایط اقتصادی و افزایش تعاملات تجاری ایفا می‌کند.
تداوم روابط مستحکم با چین و روسیه و گسترش همکاری با اقتصادهای نوظهور، از دیگر برنامه‌های مهم عراقچی است. این روابط می‌تواند به تقویت جایگاه کشورمان در عرصه جهانی و افزایش قدرت چانه‌زنی کشور کمک کند. همکاری با اقتصادهای نوظهور نظیر هند، اندونزی، آفریقای جنوبی و برزیل نیز می‌تواند به افزایش فرصت‌های اقتصادی و تجاری کشور منجر شود. این رویکرد به ویژه در شرایطی که ایران به دنبال تقویت روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای مختلف است، می‌تواند به بهبود موقعیت اقتصادی کشور کمک کند.
دیپلماسی عمومی فعال و روایت‌سازی هوشمندانه در جنگ شناختی نیز بخشی از برنامه عراقچی است. این رویکرد به معنای استفاده از ابزارهای دیپلماسی عمومی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهانی و مقابله با تبلیغات منفی علیه کشورمان است. با استفاده از روایت‌سازی هوشمندانه و اقناعی، عراقچی قصد دارد تا تصویر مثبت و واقعی از ایران در عرصه بین‌المللی ارائه دهد و به تقویت روابط با کشورهای مختلف کمک کند.
در مجموع، برنامه پیشنهادی سید عباس عراقچی برای وزارت امور خارجه، با تأکید بر دیپلماسی فعال و کارکردی، هماهنگی میان میدان و دیپلماسی، حمایت از محور مقاومت، تعامل عزتمندانه با اروپا، و تلاش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها، نمایانگر رویکردی جامع و راهبردی در مدیریت روابط بین‌الملل است. با توجه به حجم و ابعاد چالش‌ها و مطالبات عمومی و حاکمیتی موجود در کشورمان که گره‌گشایی بخش قابل توجهی از آن‌ها منوط به پویایی دستگاه سیاست خارجی کشور است، این برنامه می‌تواند به تقویت موقعیت بین‌المللی کشور و ارتقاء منافع ملی و تامین رضایت ملت به واسطه بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کند.