امروز، در روز جهانی زمین پاک، توجه به بحران‌های زیست‌محیطی کشورها بیش از پیش ضروری است. ایران، با چالش‌های متعددی نظیر آلودگی هوا، بیابان‌زایی و بحران آب روبروست. یکی از مسائلی که وضعیت محیط زیست کشور را تحت فشار قرار داده، استفاده روزافزون از سوخت مازوت در نیروگاه‌های حرارتی است. این سوخت آلاینده، که در برخی مواقع به دلیل کمبود گاز طبیعی به عنوان گزینه جایگزین استفاده می‌شود، باعث تشدید آلودگی هوا، افزایش ذرات معلق و تهدید سلامت عمومی می‌شود. در این روز جهانی، نیاز به تغییرات جدی در الگوهای مصرف انرژی و سیاست‌های زیست‌محیطی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

به گزارش اختصاصبی نفت آرا،روز جهانی زمین پاک، یادآور اهمیت مسئولیت‌پذیری انسان در قبال محیط زیست است. این روز فرصتی است برای مرور چالش‌ها و پیشرفت‌های کشورها در حفاظت از زمین. ایران، به عنوان کشوری با تنوع اقلیمی گسترده، امروز بیش از گذشته با تهدیدهای زیست‌محیطی روبه‌رو است.
وضعیت محیط زیست ایران
طی سال‌های اخیر، محیط زیست ایران با بحران‌هایی جدی مواجه شده است:
• بیابان‌زایی: حدود ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض بیابان‌زایی قرار دارند.
• آلودگی هوا: بنا بر گزارش‌های رسمی، تهران، اصفهان، مشهد و اهواز در میان آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار گرفته‌اند.
•کاهش منابع آبی: سرانه آب تجدیدپذیر کشور به کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب در سال رسیده است.
مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها؛ بحران مضاعف برای آسمان ایران
یکی از بحران‌های زیست‌محیطی نگران‌کننده در سال‌های اخیر، افزایش استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌های حرارتی کشور به دلیل کمبود گاز طبیعی است. سوختن مازوت، که دارای مقادیر بالای گوگرد و آلاینده‌های سنگین است، به شکل مستقیم در:
•  افزایش آلودگی هوای کلان‌شهرها
• تشدید بارش‌های اسیدی
•تهدید سلامت عمومی
• و تخریب اکوسیستم‌های طبیعی
نقش دارد.
طبق داده‌های رسمی، در زمستان‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، حداقل ۴۰ درصد از نیروگاه‌های کشور به ناچار از مازوت به عنوان سوخت اصلی استفاده کرده‌اند. این امر، میزان ذرات معلق (PM2.5) در بسیاری از شهرهای صنعتی را به سطوح خطرناک رسانده است.
اقدامات و دستاوردها
با وجود این مشکلات، تلاش‌هایی در جریان است:
• توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی و بادی،
• راه‌اندازی پروژه‌های بازیافت آب،
• و برنامه‌های احیای تالاب‌ها و مراتع در برخی استان‌ها.
چالش‌های پیش رو
بحران انرژی، عدم دسترسی پایدار به سوخت پاک، ضعف در نظارت‌های زیست‌محیطی، و فقدان زیرساخت‌های بازیافت مدرن، چالش‌های مهمی هستند که ادامه مسیر توسعه پایدار ایران را تهدید می‌کنند.
نتیجه‌گیری
نجات زمین، به ویژه در کشورهایی چون ایران که تحت فشارهای چندگانه زیست‌محیطی قرار دارند، مستلزم تغییرات بنیادین در سیاست‌گذاری انرژی، ارتقاء فرهنگ مصرف مسئولانه و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز است. زمین، تنها سرمایه‌ی مشترک ماست؛ امروز بیش از همیشه باید در حفظ آن بکوشیم.