به گزارش اختصاصی نفت آرا، در گفت و گوی اخیر محمدصادق عظیمی‌فر، معاون وزیر نفت، برخی دستاوردها در صنعت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به‌ویژه در زمینه تولید و کیفیت سوخت مطرح شده است. اما به‌رغم این ادعاها، بررسی دقیق‌تر واقعیت‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این دستاوردها در سایه چالش‌های جدی و مشکلات زیربنایی قرار دارند که همچنان بدون راهکارهای واقعی و پایدار باقی مانده‌اند.
 افزایش تولید بدون توجه به زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های پایدار
یکی از مهم‌ترین ادعاهای مطرح‌شده در گزارش، افزایش تولید بنزین از ۹۷ میلیون لیتر به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز است. اما واقعیت این است که این افزایش عمدتاً به‌دلیل بهره‌برداری از ظرفیت‌های خالی پالایشگاه‌ها و افزایش خوراک بوده است. این افزایش تولید ممکن است در کوتاه‌مدت نویدبخش به‌نظر برسد، اما اگر این ظرفیت‌ها بدون ایجاد زیرساخت‌های جدید و بهینه‌سازی فرآیندهای پالایشگاه‌ها تنها از ظرفیت‌های فعلی استفاده شود، احتمال افت کیفیت و مشکلات بهره‌وری در آینده وجود دارد.
در حالی که وزارت نفت از افزایش تولید و بهره‌وری سخن می‌گوید، عملاً بسیاری از پالایشگاه‌های کشور از فرسودگی و کمبود امکانات بهره‌مند هستند. این روند ممکن است به بحران‌های آتی و افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات منجر شود که در نهایت سودآوری و کیفیت تولید را تحت تأثیر قرار دهد.
 مدیریت بحران یا بحران‌سازی؟
یکی دیگر از ادعاهای مطرح‌شده، توانمندی وزارت نفت در عبور از بحران‌های سوخت در زمستان ۱۴۰۳ است. با وجود این که گزارشات نشان‌دهنده افزایش تحویل سوخت به نیروگاه‌ها است، باید گفت که بسیاری از مشکلات ناشی از کاهش ذخایر و ظرفیت‌های محدود ذخیره‌سازی در آغاز سال، ناشی از عدم مدیریت صحیح و پیش‌بینی دقیق بوده است.
در حالی که دولت از افزایش تولید نفت‌گاز به ۱۲۰ میلیون لیتر در روز خبر داده است، این دستاورد تنها به‌عنوان یک واکنش اضطراری به بحران‌های پیش‌بینی‌نشده مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد که وزارت نفت به‌جای اتخاذ رویکردهای پیشگیرانه، بیشتر به مدیریت بحران‌های فوری و کوتاه‌مدت پرداخته است، در حالی که باید تمرکز بیشتری بر بهبود زیرساخت‌ها و ذخیره‌سازی بلندمدت داشته باشد.
 قاچاق سوخت: ریشه‌دار بودن معضل
یکی از نقاط ضعف جدی گزارش، ناتوانی در مقابله با قاچاق سوخت است. عظیمی‌فر به تفاوت قیمت‌ها بین بازار داخلی و خارجی اشاره کرده و معتقد است که قاچاق سوخت به‌دلیل تفاوت‌های قیمتی ادامه دارد. این در حالی است که اقدامات وزارت نفت در کاهش قاچاق بیشتر به شعار و تبلیغات محدود بوده است تا اقدام‌های عملی و ساختاری.
ریشه‌دار بودن قاچاق سوخت و عدم ارائه برنامه‌های شفاف و موثر برای مقابله با آن، نشان‌دهنده ناکامی در سیاست‌های اجرایی وزارت نفت است. در حالی که قاچاق سوخت یکی از بزرگترین مشکلات اقتصادی کشور است، وزارت نفت به‌جای اتخاذ تدابیر جدی در حوزه کنترل و نظارت، بیشتر به حل این مشکل به‌صورت سطحی و مقطعی پرداخته است.
 ناترازی مصرف و فرسودگی ناوگان: کتمان واقعیت‌ها
یکی از موضوعات دیگری که در گزارش عظیمی‌فر به آن اشاره شده، ناترازی در مصرف بنزین و نفت‌گاز و فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل است. در حالی که این موضوع به‌درستی به عنوان یک چالش عمده مطرح شده است، وزارت نفت هیچ برنامه اجرایی و جامع برای حل این مشکل ارائه نکرده است.
واقعیت این است که نزدیک به ۵۳ درصد از ناوگان خودرویی کشور و بیش از ۹۰ درصد از موتورسیکلت‌ها فرسوده هستند و این موضوع به‌طور مستقیم بر مصرف سوخت و افزایش آلودگی هوا تاثیرگذار است. باوجود این که این معضل سال‌هاست که مطرح است، وزارت نفت و دیگر ارگان‌های مرتبط هیچ برنامه‌ای برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و کاهش مصرف بی‌رویه سوخت ارائه نداده‌اند.
 سیاست‌های ناقص در زمینه بهبود کیفیت
در حالی که وزارت نفت از تولید بنزین یورو ۴ و یورو ۵ سخن می‌گوید، باید به این نکته توجه داشت که این کیفیت بالا در مقایسه با استانداردهای جهانی همچنان فاصله دارد. علاوه بر این، تولید سوخت با کیفیت بالا باید در تمامی مراحل فرآیند پالایش و توزیع کنترل و نظارت شود، که در حال حاضر هنوز مشکلاتی در زمینه کنترل کیفیت و استانداردهای دقیق وجود دارد.
نتیجه‌گیری:
دستاوردهای وزارت نفت در سال ۱۴۰۳ اگرچه در ظاهر قابل توجه به‌نظر می‌رسند، اما در باطن با چالش‌های جدی و زیربنایی روبه‌رو هستند که بدون اقدامات جدی و برنامه‌ریزی بلندمدت، هیچ یک از این دستاوردها قابل استمرار نخواهند بود. سیاست‌های کوتاه‌مدت، افزایش تولید بدون بهبود زیرساخت‌ها و کم‌توجهی به مقابله با قاچاق سوخت و ناترازی مصرف، نشان می‌دهد که وزارت نفت در مواجهه با چالش‌های عمده، هنوز در مرحله واکنش به بحران‌ها باقی مانده و نه در پیشگیری و اصلاح ساختاری مشکلات.