تلیخص از تحریریه نفت آرا،پس از گذشت حدود یک قرن، شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم (BP) این بار با هدف توسعه میادین نفتی ــ و نه مانند دهه ۱۹۲۰ با هدف اکتشاف ــ مجدداً به کرکوک بازگشت. نوع قرارداد امضاشده میان وزارت نفت عراق با این شرکت اشتراک سود و نه قرارداد خدماتی است، چیزی که از تلاش عراق برای جذب شرکت‌های بزرگ نفتی خبر می‌دهد. به‌خصوص که وزارت نفت عراق در مجموعه اخیر قراردادهای نفتی در تحقق این هدف ناکام ماند و همه قرارداد‌ها را شرکت‌های چینی گرفتند.
کووند شروانی، کارشناس نفت و انرژی در گفت‌وگو با پایگاه خبری «العالم الجدید» گفت: «بی‌پی قبلاً برای توسعه میادین کرکوک با وزارت نفت قرارداد بسته بود، اما به گونه‌ای متفاوت، زیرا قراردادهای قدیمی با مدل قراردادهای خدماتی بود، در حالی که مدل جدید وزارت نفت در مجموعه پنجم و ششم قراردادهای نفتی، که در اواسط ماه گذشته انجام شد، مبتنی بر تقسیم سود بود.»
پیش از این، «رویترز» به نقل از دو مقام وزارت نفت عراق گزارش داد که بریتیش پترولیوم پس از حدود ۵ سال غیبت به عراق بازگشته و در اوایل ماه جاری میلادی قرارداد اولیه‌ای را برای توسعه ۴ میدان نفتی و گازی در منطقه کرکوک در شمال عراق با وزارت نفت این کشور امضا کرده است. ارزیابی‌های بی‌پی نشان می‌دهد که امکان استخراج ۹ میلیارد بشکه نفت از این میدان‌ها وجود دارد.
این دو مقام به «رویترز» تأیید کردند که قرارداد‌ها با شرکت بی‌پی برای توسعه میادین کرکوک، بای حسن، جمبور و خباز مبتنی بر مدل تقسیم سود خواهد بود و افزودند که انتظار می‌رود وزارت نفت و بریتیش پترولیوم توافقنامه‌ای را بر اساس این قرارداد اولیه امضا کنند که به موجب آن عراق بسته اطلاعاتی چهار میدان کرکوک و تاسیسات آن را تحویل خواهد داد. به گفته این منابع، انتظار می‌رود توافق نهایی تا پایان سال جاری تکمیل شود.
شروانی می‌افزاید: «این روش به این معناست که شرکت‌ها ابتدا شروع به سرمایه‌گذاری و تولید می‌کنند تا هزینه‌های خود را جبران کنند، سپس درصدی از سود را که سود تضمین شده است، می‌گیرند» و خاطرنشان می‌کند: «این روش برای شرکت‌ها جذابیت بیشتری دارد، زیرا در صورت افزایش قیمت نفت، درآمد این شرکت‌ها افزایش می‌یابد، زیرا بازده مالی به دلار بیشتر می‌شود.» وی ادامه می‌دهد: «وزارت نفت تصریح کرد ۱۳ قراردادی که ماه اوت امسال منعقد شد، همگی قراردادهای مشارکت در سود بوده و نه قراردادهای خدماتی که به ازای هر تولید اضافی که در قرارداد نفتی صورت می‌گیرد، مبلغ مقطوع در نظر گرفته شود.»
شایان ذکر است که «بی پی» یک شرکت انگلیسی است که پس از «اکسون موبیل» و «شل» سومین شرکت خصوصی بزرگ نفتی جهان محسوب می‌شود و در سال ۱۹۲۷ در اکتشاف نفت کرکوک مشارکت داشته است.
با این حال، شروانی با انتقاد از «پنهان‌کاری رسانه‌ای در این قرارداد»، تأکید می‌کند که «این کار به صلاح نیست، زیرا قرار است این حوزه به مناقصه گذاشته شود و در یک دور جدید مجوز، رقابتی بین همه شرکت‌ها آغاز شود و چه بسته شرکتی معروفیت کمتر در مناقصه برنده شود که سود کم‌تری را بپذیرد و در نتیجه سود وزارت نفت عراق بیشتر شود.»
وی دلیل تردید‌های وزارت نفت در مورد علنی کردن مفاد قرارداد احتمالاً به «تمایل به جذب شرکت‌های غول‌پیکر نفتی غربی به هر نحوی باشد» مربوط می‌داند؛ به‌ویژه که آخرین مجموعه قراردادهای نفتی عرضه‌شده ازسوی وزارت نفت تقریباً همه قرارداد‌ها به شرکت‌های چینی رسید و تنها شرکت غیر چینی برنده در آن مناقصه‌ها یک شرکت عراقی بود. چیزی که نشان‌دهنده بی‌میلی شرکت‌های غربی از حضور در بازار نفت عراق است. وی می‌افزاید که چنین قراردادی با بی‌پی ممکن است یک پیروزی و دستاورد برای وزارتخانه نفت عراق دانست، زیرا بی‌پی یک غول بزرگ نفتی با تجربه بسیار است و اولین بار در سال ۱۹۲۷ وجود نفت در کرکوک را کشف کرد.
در آغاز ماه اوت جاری، دفتر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، اعلام کرد که عراق با شرکت بریتانیایی بی‌پی قراردادی برای بازسازی و توسعه چهار میدان شرکت نفت شمال در کرکوک امضا کرده است. گفت‌وگوهای عراق و این شرکت برای توسعه میادین استان کرکوک به سال‌های گذشته بازمی‌گردد. این شرکت در سال ۲۰۱۷ با جبار اللعیبی، وزیر سابق نفت عراق، با هدف افزایش تولید میدان نفتی کرکوک به بیش از ۷۰۰ هزار بشکه، مذاکره کرد. تلاشی برای احیای توافقی که در سال ۲۰۱۳ دو طرف به آن رسیده بودند.
از سوی دیگر، حمزه الجواهری، کارشناس نفتی، تأکید می‌کند که «وزارت نفت اخیراً ۱۳ قرارداد در کرکوک امضا کرده، اما هیچ یک از آن‌ها قراردادی با بی‌پی نبوده چون چیزی در این باره اعلام نشده است. آنچه در واقع رخ داده یک توافق اولیه است که بعداً به یک قرارداد واقعی تبدیل می‌شود.» الجواهری با تمایز بین دو مدل قرارداد خدمات و قرارداد مشارکت در سود، اظهار می‌دارد که «در نهایت تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و تفاوت آن‌ها در این است که در قراردادهای خدماتی، مهم نیست که قیمت نفت چقدر بالا یا پایین برود، شرکت‌ها مقدار مشخصی را به ازای هر بشکه تولید شده می‌گیرند و از آنجا که به دلیل نوسانات قیمت نفت، ایراداتی به قراردادهای خدماتی وارد شد، وزارتخانه سراغ روش تقسیم سود رفت.» الجواهری روش تقسیم سود را این گونه توضیح می‌دهد که «شرکت‌ها پس از کسر هزینه‌های تولید و توسعه و هزینه‌های لجستیکی و درصد معینی از سود را هر ماه یا ۳ ماه طبق قرارداد دریافت می‌کنند. وی با اشاره به اینکه مشارکت در سود به معنای مشارکت با عراق در ذخایر نفتی نیست، بلکه تنها در نفت تولیدی از میدان است.» به گفته الجواهری، تقسیم سود به معنای مالکیت نیمی از تولید هم نیست، بلکه درصد سود در این قرارداد‌ها ممکن است به پنج یا ۱۰ درصد برسد. به گفته الجواهری، هرچه میدان بزرگ باشد، درصد مشارکت در سود کمتر است.
در سال ۲۰۱۳، بریتیش پترولیوم و وزارت نفت برای بررسی توسعه کرکوک یک «استعلام بها» (LOI) امضا کردند، اما این قرارداد در سال ۲۰۱۴ به دلیل شرایط امنیتی که باعث شد اقلیم کردستان بر منطقه کرکوک کنترل پیدا کند به حالت تعلیق درآمد. در سال ۲۰۱۷ پس از خودداری از به رسمیت شناختن نتیجه همه‌پرسی اقلیم کردستان، بغداد کنترل کامل این میدان را به دست گرفت و در آن زمان BP مطالعات خود را در این زمینه از سر گرفت.
دریافت صفحه با کد QR